کتاب مبانی طرح تحولات اقتصادی با تأکید بر هدفمند کردن یارانهها تألیف دکتر محمدرضا فرزین، دکتر سید شمس الدین حسینی و علی موحدنژاد توسط معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی منتشر شد.
در دیباچه این کتاب به قلم دکتر محمدرضا فرزین آمده است: با سپری شدن بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی و تلاشهای فراوان سیاستگذاران کشور در عرصه اقتصاد همچنان فاصله زیادی بین واقعیتهای اقتصادی ایران و اهداف و آرمانهای انقلاب در چارچوب برنامههای اقتصادی مشهود بود. تلاش برنامهریزان اقتصادی کشور طی چهار برنامه توسعه هنوز نتوانسته بود به طور کامل رضایت توده مردم – به ویژه طبقات مستضعف و گروههای اجتماعی کمدرآمد جامعه که از مواهب عظیم اقتصادی کشور بهره کمتری را میبردند- حاصل نماید، اگر چه سند چشم انداز 1404 در اوایل دهه 80 و پیش از آغاز دولت نهم نیز این خلاء را در اقتصاد کشور تبیین نموده بود.
در این سند، رابطه دولت و بخشهای غیر دولتی و نقش و جایگاه آن در چارچوب سیاستهای کلی اصل 44 تبیین شده است. دولت نهم در سال 1384 در زمینه اقتصاد با شعارهای عدالت و حاکمیت آن در تمام حوزههای اقتصادی، آغاز به کار کرد. بر این اساس در نخستین اقدام، جلساتی به طور منظم در دولت به منظور آسیب شناسی اقتصادی کشور تشکیل شد که طرح تحولات اقتصادی زاییده آرمانهای دولت و مطالعات و بررسیهای دقیق و تفصیلی این جلسات بود.
مبانی طرح تحولات اقتصادی بر پایه پیشرفت و عدالت مبتنی بر اسناد بالا دستی و منشور مدیریت اقتصاد کشور یعنی سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی و همچنین سند چشم انداز ایران در افق 1404 جهتگیری، هدفگذاری و تدوین گردید.
در انتخاب محورهای طرح تحول اقتصادی، اصلاح بخشهای کلیدی اقتصاد که بتواند محرکها و مشوقهای جدی را در کل اقتصاد ایجاد نماید و یا موانع اساسی را از پیشروی بردارد جایگزین اصلاح ساختار کلیه بخشها گردید. از این رو با در نظرگرفتن قوانین پایه و آسیبشناسی اقتصاد ایران، محورهای هفتگانه یارانه، مالیات، گمرک، بانکداری، ارزشگذاری پول ملی، نظام توزیع کالاها و خدمات و بهرهوری در طرح تحولات اقتصادی انتخاب گردید.
فرزین همچنین در پیشگفتار این کتاب خاطرنشان ساخته است هدف از تدوین کتاب «مبانی طرح تحولات اقتصادی با تأکید بر هدفمند کردن یارانهها» ارائه تصویری جامع از طرح تحولات اقتصادی شامل مطالعات و بررسیهای انجام شده توسط کارشناسان وصاحب نظران اقتصادی، دیدگاه دولت و مجلس، فرایند طراحی و اجرای برنامههای اصلاحی به تفکیک محورهای هفتگانه (با تفصیل بیشتر در خصوص هدفمند کردن یارانهها) میباشد که امیدوارم مورد استفاده مسئولین و کارشناسان در برنامهریزیهای آتی اقتصادی کشور قرار گیرد.
همچنین در مقدمه این کتاب آمده است: هدف از انجام این تألیف و تحقیق گردآوری مجموعه مطالعات پشتیبان و تشریح محورها و پروژههای اجرایی به تفکیک هر یک از محورهای طرح تحولات اقتصادی با تأکید بر هدفمند کردن یارانهها میباشد، از این رو، در فصل اول این تحقیق مبانی نظری طرح تحولات اقتصادی شامل آسیب شناسی عملکرد اقتصادی کشور از منظر متغیرهای کلان، دلایل انتخاب محورهای هفت گانه طرح تحولات اقتصادی و فرایند تدوین آن تشریح شده است. در فصل دوم، نظامهای کلیدی طرح تحولات اقتصادی (به استثناء نظام یارانهها) به تفکیک اهمیت کارکرد هر یک از محورها در اقتصاد، بررسی وضعیت موجود، موانع و مشکلات بخشهای اقتصادی مختلف در ارتباط با محورهای مذکور و در نهایت برنامهها و پروژههای طراحی شده توسط دستگاههای مسئول جهت اصلاح هر یک از حوزههای مذکور ارائه شده است.
اصلاح نظام یارانهها با توجه به گستره اثر گذاری آن در اقتصاد و مشکلات تحمیل شده به کشور از ناحیه انتخاب نظام یارانهای نامناسب از اهمیت بسزایی برخوردار میباشد. آسیب شناسی انجام شده از نظام یارانهای کشور به این نتیجه قطعی منتهی شده است که هدفمند کردن یارانهها و اصلاح قیمت حاملهای انرژی و کالاها و خدمات یارانهای در شرایط کنونی کشور نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت اساسی محسوب میگردد. بر این اساس، فصل سوم این تحقیق به بررسی جامع اصلاح نظام یارانهها در کشور اختصاص یافته است. در این فصل مبانی نظری یارانهها، تاریخچه پیدایش یارانه در ایران و جهان، روشهای مختلف هدفمندی، آسیب شناسی نظام یارانهای کشور، فرایند تصویب قانون هدفمند کردن یارانهها اختلاف نظرهای موجود در خصوص نحوه اجرای قانون، مبانی اصلاح قیمتها و توزیع منابع میان خانوارها، مجموعه اقدامات تکمیلی شامل بستههای سیاسی و حمایتی، تمهیدات پیش بینی شده برای اجرای قانون و آثار کوتاه مدت اجرای قانون ارائه شده است.
کتاب «مبانی طرح تحولات اقتصادی با تأکید بر هدفمندکردن یارانهها»، در قطع وزیری و 321 صفحه منتشر شده است.